De CO2 opbrengst van olivijn in halfverharding

07 februari 2023

Op iedereen wordt een beroep gedaan als het gaat om CO2-reductie. Ook en zelfs vooral op bestuurlijke organisaties als gemeenten en provincies. Gemeenten voelen de urgentie om te voldoen aan 49% CO2-reductie in 2030 ten opzichte van 1990. Zij hebben vrijwel unaniem ingestemd met het Klimaatakkoord. De uitdaging is nu om de ambities op het gebied van CO2-reductie te vertalen naar beleid en uitvoering. Dat gebeurt onder meer door het opnemen van CO2-reductie als voorwaarde in de gemeentelijke inkoop, al dan niet via aanbestedingen. Bij CO2-reductie wordt veelal gedacht aan de inzet van elektrische voertuigen om de emissie terug te brengen en aan planten en bomen die CO2 opnemen. Maar er is meer mogelijk.

Zo is er het vulkanisch gesteente olivijn dat CO2 opneemt en dat ecoDynamic al jarenlang verwerkt in Stabilizer. Stabilizer is een halfverharding van alleen natuurlijke materialen en is een NL Greenlabel A product. In dit artikel leest u wat olivijn is, hoe olivijn toegepast wordt of kan worden in halfverhardingen, hoe ecoDynamic olivijn toepast en wat dit nu aan CO2-reductie heeft opgeleverd. Voor beslissers en beleidsmakers geeft dit document meer kennis en handvatten over CO2-reductie middels paden en pleinen, die benut kan worden in de besluitvorming.

Wat is olivijn?

Wie op Wikipedia olivijn opzoekt, treft daar een complexe omschrijving aan met een scheikundige formule: ‘Het mineraal olivijn is een nesosilicaat met als chemische formule (Mg,Fe)2SiO4, waarbij de eindleden tussen magnesium en ijzer worden gevormd door de mineralenreeks forsteriet (rijk aan Mg) en fayaliet (rijk aan Fe).’ Wie dapper verder leest, ontdekt dat de korrels van het mineraal harder zijn dan zand en dat olivijn vrij snel CO2 absorbeert. Olivijn neemt CO2 op en zet dit vervolgens om in bicarbonaat.

Olivijn is over de wereld dus ruimschoots aanwezig. Er zijn groeven in onder meer West-Afrika en Amerika. In Europa wordt olivijn gehaald uit open groeven in onder andere de Duitse Eiffel, Noorwegen en Spanje. Het is een vulkanisch mineraal dat overal verschijnt waar eens vulkanische activiteit heeft plaatsgevonden. Wanneer olivijn verweert, neemt het CO2 op. Het resultaat is wel afhankelijk van de korrelgrootte die wordt gebruikt. Hoe fijner de korrel, hoe meer opname van CO2. Ook heeft de kwaliteit van de olivijn invloed. Wanneer olivijn gewonnen wordt, bestaat het gesteente over het algemeen niet uit 100% olivijn. De efficiëntie is meestal ongeveer 70%. Een kilo fijngemalen olivijn kan meer dan een kilo CO2 opslaan. Olivijn mag gebruikt worden in bijvoorbeeld wandel- en fietspaden, bij wegen of spoorlijnen.

Olivijn in halfverharding

Een halfverharding die naast de bedoelde functie van een wandel- of fietspad of een parkeerplaats ook CO2 opneemt, dat is interessant. Het blijft echter van belang om bij de keuze voor een type halfverharding de andere eisen die doorgaans aan een halfverharding worden gesteld, niet uit het oog te verliezen. Een halfverharding wordt gekozen op uitstraling, kleur, kwaliteit, de waterdoorlaatbaarheid en de mate van onderhoud. Een halfverharding die alleen bestaat uit olivijn, voldoet niet aan de meeste gestelde eisen. Opdrachtgevers vinden het product niet stabiel genoeg om in te zetten voor een ondergrond die intensief gebruikt wordt. Uitzondering hierop zijn de schouwpaden langs het spoor. Deze schouwpaden moeten er zijn, maar in de praktijk worden deze paden minimaal gebruikt en dus ook amper belast.

Milieubelasting van halfverharding

De vraag om olivijn groeit, ook vanuit gemeenten. ecoDynamic verwerkt al, zonder daar ruchtbaarheid aan te geven, sinds 2014 olivijn in het eigen product Stabilizer. ecoDynamic heeft de ambitie om op natuurlijke manier over oplossingen na te denken en duurzaamheid is daar een belangrijke factor in. Onder duurzaamheid verstaat ecoDynamic onder andere het vinden van een oplossing tegen de uitstoot van CO2.

Om inzicht te krijgen in de milieubelasting van Stabilizer, heeft ecoDynamic een levenscyclusanalyse laten uitvoeren. Dat zit zo: het grind uit de Maas en IJssel dat wordt gebruikt voor de Stabilizer halfverharding wordt gewonnen, gebroken, getransporteerd en uiteindelijk wordt er een parkeerplaats, pad of plein aangelegd. Al deze vervoersbewegingen en het gebruik van de grondstoffen heeft ecoDynamic in kaart laten brengen in een levenscyclusanalyse (LCA). Deze LCA maakt inzichtelijk wat de milieubelasting is van het maken van bijvoorbeeld een wandelpad of een parkeerplaats. Onderdeel van de milieubelasting is de uitstoot van CO2. Om deze uitstoot te compenseren voegt ecoDynamic olivijn aan Stabilizer toe.

ecoDynamic doet dit sinds 2014. De eerste opdrachtgever die de CO2-neutrale halfverharding liet aanleggen, waren de gemeente Rotterdam en Utrecht. Om te garanderen dat de halfverharding daadwerkelijk de CO2 uitstoot compenseert, heeft ecoDynamic door bureau Tauw een externe analyse laten maken met als uitgangspunt de al eerder uitgevoerde LCA. De vragen hoeveel CO2 er werd uitgestoten voor de winning, productie en aanleg van Stabilizer in Rotterdam en hoeveel CO2-binder er nodig was om deze uitstoot te compenseren, werden hiermee beantwoord. Dat is overigens, zo blijkt uit het rapport, mede afhankelijk van de korrelgrootte en van de transportafstand. Een hele fijne fractie neemt veel meer CO2 op dan bijvoorbeeld een 0/8 mengsel. Met de gegevens uit een studie uit 2009 is de hoeveelheid olivijn die nodig is voor 1m2 voetpad met een verharding op basis van Stabilizer berekend. Zo kan ecoDynamic halfverharding leveren met gegarandeerde CO2-compensatie. Hoeveel CO2 heeft ecoDynamic dan tot nu toe gereduceerd?

Olivijn in halfverharding in cijfers

Wat zegt dat eigenlijk, dat olivijn maximaal 1,25 ton CO2 bindt per ton vermalen olivijn? Een halfverharding van 100% olivijn neemt natuurlijk veel meer CO2 op dan wanneer olivijn als bindmiddel wordt gebruikt. Maar zoals hiervoor al beschreven, voldoet het eindresultaat dan niet aan voorwaarden waaraan een halfverharding waar intensief gebruik van wordt gemaakt, zou moeten voldoen. Zoals stabiliteit, uitstraling, kwaliteit en de mate van onderhoud. ecoDynamic voelt zich verantwoordelijk voor het leveren van een kwalitatief goed product dat als kers op de taart ook nog eens CO2-neutraal of zelfs CO2+ gelegd wordt. Goed, wat betekent dit nu concreet?

ecoDynamic bespaart jaarlijks circa 330.000 kilo aan CO2. Wanneer je dit omrekent naar de impact van bomen op CO2, hebben we het over 15.000 bomen. Stabilizer bevat al tien jaar olivijn en dus praten we over een opname of besparing van ruim 3 miljoen kilo aan CO2! Nu is de ene boom de andere niet. Uit resultaten van diverse studies mag geconcludeerd worden dat de jaarlijkse CO2-compensatie van een boom varieert van 21,77 kilo CO2 per boom tot 31,5 kilo CO2 per boom. Om 1 ton CO2 te compenseren zijn er 31 tot 46 bomen nodig.

Een voorbeeld dichterbij huis en de dagelijkse praktijk: één ton CO2 staat gelijk aan ongeveer 1400 maal de wasmachine aan, 500 douchebeurten van 10 minuten en 520 dagen TV kijken. Het komt ook overeen met een maand energiegebruik van een gemiddeld huishouden. Het zijn vooral overheden die Stabilizer afnemen bij ecoDynamic. Zij hebben te maken met grote doelstellingen, waarvan de CO2-doelstelling er een van is. Hiervoor is niet één oplossing, het is een optelsom van mogelijkheden, zoals het installeren van zonnepanelen en het plaatsen van windmolens. Het gebruik van olivijn draagt ook, letterlijk, een steentje bij. Kijkend naar de cijfers hierboven, kunnen we stellen dat het meer is dan ‘een steentje’. Toch bestaat Stabilizer halfverharding voor slechts een klein percentage uit olivijn. Zo behaalt Stabilizer mooie resultaten op het gebied van CO2-reductie met behoud van een hele goede halfverharding die voldoet aan de eisen van, in ieder geval, menige gemeente in Nederland.

ecoDynamic en olivijn

ecoDynamic zet het gesteente, in de luwte en zonder er ruchtbaarheid aan te geven, al tien jaar in. Het bedrijf bewijst daarmee een vooruitziende blik, want ruim een decennium geleden had de olivijn in commercieel opzicht nog geen enkele toegevoegde waarde. Olivijn past dan ook naadloos in de missie die ecoDynamic 15 jaar geleden bij de start formuleerde. Deze stelt dat het bedrijf duurzaam, ecologisch en vooral dynamisch wil ondernemen en dat ecoDynamic producten wil leveren die vernieuwend zijn voor de openbare ruimte. Stabilizer is ook duurzaam vanwege de herkomst van de diverse ingrediënten, de lange houdbaarheid van een eenmaal aangelegd fietspad of parkeerterrein en het feit dat aan het einde van de levensduur of wanneer het pad verwijderd zou worden, het materiaal weer ingeleverd kan worden en ecoDynamic zorgt voor volledige het hoogwaardig hergebruik ervan. Hier staat zelfs een vergoeding tegenover.

Bronnen:

https://vng.nl/rubrieken/onderwerpen/co2-reductie-in-de-gemeentelijke-organisatie
https://www.staatsbosbeheer.nl/wat-we-doen/co2-opslaan-en-vasthouden/bos-en-co2
Wikipedia.nl
Climategate.nl
https://flygrn.com/nl/blog/vlucht-co2-uitstoot-wasbeurten
Deltares.nl
ecoDynamic.eu
TNO-onderzoek
Advies- en Ingenieursbureau Tauw
www.encon.eu/nl-BE/berekening-co2-compensatie-bomen