Nijmegen laat zien hoe circulair werken er in de praktijk uitziet

Op 18 en 19 juni vindt het Circulaire Openbare Ruimte Congres plaats in Nijmegen en dat is niet voor niets. De gemeente Nijmegen staat namelijk bekend als een innovatieve, vooruitstrevende en samenwerkingsgerichte gemeente als het gaat om de inrichting van de openbare ruimte. Zo wil Nijmegen in 2050 volledig circulair en zoekt de stad actief naar groene en duurzame oplossingen. In dit kader heeft Nijmegen een sterke partner gevonden in ecoDynamic gezien de specialisatie en focus in circulaire materialen voor de buitenruimte.

In dit artikel kijken we met trots naar de samenwerking met Nijmegen aangezien wij op verschillende plekken bij hebben gedragen aan prachtige projecten. Van een grasrijk evenemententerrein aan de Waalkade tot het klimaatbestendig herontwerpen van historische parken en woonwijken. De gezamenlijke aanpak levert vernieuwende resultaten op waar niet alleen Nijmegen, maar ook andere gemeenten inspiratie uit kunnen putten.

Het adres waar het congres plaatsvindt is Vasim (Winselingseweg 41 t/m 129, De Kolk 1 t/m 18, 6541 AV Nijmegen) en je kunt je hier aanmelden.

Een groene Waalkade die miljoenen bezoekers aankan

De Waalkade, de bekende kade langs de Waal in Nijmegen, onderging enkele jaren geleden een transformatie van grijze steenmassa naar groen verblijfs- en evenementengebied. Deze locatie krijgt tijdens de beroemde Vierdaagsefeesten te maken met enorme aantallen bezoekers. Jaarlijks komen er ruim 1,5 miljoen mensen naar Nijmegen, en de Waalkade met zijn grote podia is een van de belangrijkste trekpleisters. Ook vinden er twee keer per jaar kermissen plaats en stroomt de kade bijna elke winter wel een keer onder bij hoogwater. Vijf jaar geleden ging de gemeente daarom op zoek naar een alternatief voor het asfalt wat er lag. Omwonenden vonden de Waalkade te stenig en vroegen om meer groen, wat naadloos aansloot bij de Nijmeegse ambitie om te vergroenen. De oplossing werd gevonden in GrassParking van ecoDynamic. Een speciale grasbodemconstructie die de functionaliteit van een verhard terrein combineert met de uitstraling van gras.

GrassParking is oorspronkelijk ontwikkeld voor graslandingsbanen van vliegtuigen en bleek ideaal voor de dubbele functie van de Waalkade als park én evenementenlocatie. Onder de grasmat ligt een stabiele, waterdoorlatende basis met drainage, waardoor het terrein bij alle weersomstandigheden toegankelijk blijft en niet in een modderpoel verandert na een flinke regenbui. Bovendien is de opbouw zo robuust dat na evenementen vrijwel geen structurele schade ontstaat; het gras kan tijdelijk wat plat of verkleurd raken, maar herstelt zich doorgaans snel tot een frisgroen veld. Zelfs wanneer de Waalkade onder water loopt bij hoogwater, spoelt de ondergrond niet weg, een geruststellende eigenschap in een rivierstad.

De eerste periode na aanleg was het wel zoeken naar de optimale aanpak. “Het duurde even voordat we de juiste methode gevonden hadden om de grasmat bestendig te maken”, vertelt Bas de Beijer van de gemeente. “Dat doen we met behulp van een watergeefsysteem. Het is gebleken dat deze nodig is om in hete zomers de grasmat groen te krijgen en te houden.” Dat Nijmegen openstond voor dit soort experiment en verbetering, blijkt uit het feit dat de gemeente ondanks enkele opstartproblemen vertrouwen hield in de nieuwe oplossing en investeerde in goed onderhoud. Martijn Remers, projectleider openbare ruimte, prijst de samenwerking: “Ik zou ecoDynamic zeker aanbevelen. Zeker gezien de manier waarop jullie werken en de afspraken die worden gemaakt én het product wat jullie leveren.”. Die houding van wederzijds vertrouwen heeft zich uitbetaald want de Waalkade is nu een groenblijvend evenementenveld waar op zonnige dagen mensen relaxen aan het water, terwijl het tijdens grote events probleemloos de massa’s bezoekers kan dragen. ecoDynamic is trots dat GrassParking hier zijn waarde bewijst en dat Nijmegen vooroploopt met deze klimaatbestendige inrichting.

Historisch Park Brakkenstein klaar voor de toekomst

Aan de rand van Nijmegen ligt het historische Park Brakkenstein, een rijksmonumentaal landgoed met een eeuwenoude lanenstructuur, monumentale bomen en een statige villa. In dit park gaf de gemeente Nijmegen landschapsarchitect Evelien de Mey de opdracht om een herstel- en toekomstvisie op te stellen, samen met Groen Erfgoed Nu. Het park kampte met slijtage aan paden, versnipperd onderhoud en aantasting door evenementen. De basisstructuur van het ontwerp zoals de zichtlijnen van het oude sterrenbos en de monumentale beukenlanen zijn zoveel mogelijk behouden, maar er is tegelijk ruimte gecreëerd voor duurzame vernieuwing. Duurzaamheid speelde een grote rol bij alle ontwerpkeuzes want Park Brakkenstein ligt namelijk deels in een drinkwaterbeschermingsgebied, wat extra voorzichtigheid vroeg bij materialen en inrichting.

Bij de renovatie van de paden koos men bewust voor Stabilizer omdat dit een stevige en waterdoorlatende ondergrond geeft. “We weten uit ervaring dat Stabilizer zorgt voor stevige, waterdoorlatende paden en goed toepasbaar is tussen de laanbomen die aansluiten bij het historische karakter van het park”, aldus Evelien de Mey over deze keuze. Met Stabilizer blijven de wandelpaden beter draineren, wat zowel de bomen in het park ten goede komt als voorkomt dat het kwetsbare gebied dichtslibt of verzakt. Zo wordt het groene erfgoed beschermd terwijl bezoekerscomfort en duurzaamheid hand in hand gaan. Nijmegen laat hiermee zien dat het oog heeft voor zowel cultureel erfgoed als ecologische innovatie. Het eeuwenoude Brakkenstein is dankzij de samenwerking tussen gemeente, ontwerpers en ecoDynamic letterlijk klaar voor de toekomst, maar wel met respect voor het verleden.

Samen met bewoners richting een duurzame wijk in de vernieuwde Jerusalembuurt

In de Nijmeegse Jerusalembuurt, een naoorlogse woonwijk die de afgelopen jaren compleet is vernieuwd, komen participatie en duurzaamheid samen. Deze buurt, genoemd naar de markante witte “Jeruzalem”-woningen, onderging een grootschalige herinrichting van zowel de woningen als de openbare ruimte. Van meet af aan is ingezet op nauwe betrokkenheid van bewoners. Omdat niet iedereen technische tekeningen kan lezen, presenteerde het projectteam de plannen met 3D-visualisaties, zodat bewoners duidelijk konden zien hoe hun straten en pleinen zouden veranderen. Dat werkte uitstekend. Inwoners kregen zo een realistisch beeld en konden gerichte feedback geven. In co-creatie met een klankbordgroep van bewoners zijn problemen vooraf opgelost en is een maakbaar ontwerp ontstaan waarin de wensen uit de buurt waren meegenomen.

Ook de samenwerking tussen de andere partijen verliep soepel. “Woningcorporatie Talis betrok haar huurders al in een vroeg stadium bij de plannen en de gemeente formuleerde duidelijke ambities voor de wijk”, vertelt projectleider Bart. “Iedereen wist waar ’ie aan toe was en dat maakt het proces een stuk vlotter”, aldus Bart. Natuurlijk ging er weleens iets mis, maar doordat de lijnen kort waren en bewoners, gemeente en uitvoerders voortdurend overlegden, werden issues snel opgelost. Dit participatieve proces legde een stevige basis voor acceptatie. Ondanks de overlast die bij zo’n vernieuwing onvermijdelijk is, zagen bewoners dat hun buurt er flink op vooruit zou gaan en bleven ze betrokken.

De nieuwe Jerusalembuurt blinkt uit in duurzame inrichting. Opvallend is dat er in de straten nauwelijks nog asfalt te vinden is. In plaats daarvan liggen er klinkers en ongeveer 700 m² Stabilizer, een waterdoorlatende halfverharding, op de parkeerplaatsen en pleintjes. Het regenwater kan nu overal ter plekke de bodem in zakken, wat de grondwaterstand ten goede komt en het riool ontlast. De wijk ligt bovendien op een helling. Door de straten en goten slim in te richten wordt het regenwater afgekoppeld zonder overlast. Schoon hemelwater hoeft niet meer door het vuilwaterriool, maar stroomt via een poreus infiltratieriool langzaam de bodem in. Deze klimaatadaptieve aanpak zorgt dat zelfs in drogere zomers de bodem vochtig genoeg blijft voor het groen. In plaats van overal de oude grond af te graven en te vervangen, is de bodem verbeterd met een speciale verrijkingsmix, zodat nieuwe bomen en planten goed kunnen groeien. Hiermee is veel transport en afval van grond uitgespaard, een mooi staaltje circulair werken. Momenteel legt de gemeente de laatste hand aan het aanplanten van jonge bomen, struiken en ander groen, de finishing touch waarmee de buurt echt tot leven komt.

Nu de vernieuwde woningen zijn opgeleverd en de straten af zijn, maken de bewoners hun buurt weer eigen. De reacties zijn positief: “Zo’n grote vernieuwing levert natuurlijk overlast op, maar doordat we de bewoners goed hebben meegenomen ontstond er begrip.” “Nu de bewoners hun nieuwe woningen hebben betrokken, merk je dat ze trots zijn: het ziet er mooi uit, het is duurzaam en je weet dat het voor de komende jaren echt goed zit.” Dat trotse gevoel wordt gedeeld door de projectleiders. De Jerusalembuurt geldt binnen Nijmegen al als een voorbeeldproject, en niet zonder reden. “We hebben hier laten zien dat je met doordachte keuzes en innovaties de wateroverlast kunt beperken, de levensduur van de bestrating kunt verlengen én een groenere wijk kunt creëren. Dat gaat verder dan alleen een nieuw laagje asfalt. Het is een totaalplan”, benadrukt Bart. In deze ene wijkvernieuwing komen alle aspecten samen: energiezuinige woningen, slimme waterafvoer en duurzame materialen in de buitenruimte zorgen voor een buurt waar je als inwoner prettig en klimaatbestendig kunt wonen. Het project bewijst daarmee het grote voordeel van samenwerking. “Alleen door bewoners, gemeente, corporatie en aannemer vanaf het begin te laten samenwerken kun je zo’n participatieproject succesvol afronden”, meldt Bart tevreden.

Ruimte voor experiment en circulaire innovatie

De voorbeelden van de Waalkade, Park Brakkenstein en de Jerusalembuurt geven aan dat Nijmegen bereid is te experimenteren en te verbeteren om zo tot het beste resultaat te komen. Nieuwe methoden kennen soms kinderziektes, maar die worden aangepakt. Bij de Waalkade kostte het bijvoorbeeld een paar seizoenen om de grasmat volledig op peil te krijgen. Dat dit kon, is te danken aan een gemeente die durfde door te zetten en vertrouwen hield in innovatie.

Minstens zo kenmerkend is Nijmegen’s focus op circulariteit. Als circulaire stad in wording (2050 is het vizier) zet de gemeente sterk in op hergebruik van materialen.  Op de Waalkade kwam dat tot uiting in het herbestemmen van een grasveld tot duurzame eventlocatie, in Brakkenstein door bestaand parkmateriaal en bomen zoveel mogelijk te behouden, en in de Jerusalembuurt door grond te verbeteren in plaats van te vervangen.

Nijmegen als inspirerend voorbeeld op landelijk congres

De vooruitstrevende aanpak van Nijmegen blijft niet onopgemerkt. Sterker nog, dit jaar mag de stad haar ervaringen delen met vakgenoten uit heel Nederland als gastheer van het Congres Circulaire Openbare Ruimte 2025. Op 19 juni komen beleidsmakers, ontwerpers, beheerders en andere professionals samen in De Vasim in Nijmegen om de volgende stappen richting een circulaire buitenruimte te verkennen. “Gemeenten inspireren gemeenten om de volgende stap te zetten naar een circulaire openbare ruimte”, was het motto van de vorige editie en dat is ook precies wat Nijmegen beoogt te doen tijdens het congres.

Praktijkvoorbeelden zoals de groene Waalkade, het toekomstbestendige Park Brakkenstein en de klimaatadaptieve Jerusalembuurt bieden volop stof tot discussie en inspiratie. Nijmegen laat met deze projecten zien dat circulaire innovatie in de praktijk mogelijk is met vallen, opstaan en vooral: samen doen. Die geleerde lessen en successen deelt de stad graag met collega-gemeenten en landschapsarchitecten, in de hoop dat zij er hun voordeel mee doen.

Terwijl het congres nadert, geldt Nijmegen in de sector al als lichtend voorbeeld van hoe je als gemeente concreet invulling kunt geven aan grote ambities op het gebied van klimaat en circulariteit. ecoDynamic is trots op de rol die het in deze trajecten heeft mogen spelen en op de resultaten die in goede samenwerking zijn behaald. Wij zijn uiteraard ook aanwezig bij dit Congres dus kom vooral even langs om een praatje te maken. 

Over ecoDynamic

Met een diepgeworteld geloof in de principes van de circulaire economie, zet ecoDynamic zich in voor het bieden van oplossingen die weinig tot geen impact hebben op moeder aarde. Vanuit onze missie en visie richten wij ons op het creëren van toekomstbestendige oplossingen die esthetisch aantrekkelijk zijn, van hoge kwaliteit, en gemaakt zijn met het gebruik van natuurlijke materialen. Wij bieden een diversiteit aan oplossingen, waaronder Stabilizer voor duurzame verharding, StabUp, Grass Parking voor groene evenemententerreinen, 100% Circulair & Cementloos beton, Stabilizer Basic en klimaatadaptieve oplossingen die bijdragen aan verkoeling binnen het stedelijke gebied.

Contact opnemen?

Wil je meer weten over dit product? Ga naar deze pagina om meer te weten te komen of neem contact op via ons contactformulier.